Gezondheid

Sinus dermoïde bij de Rhodesian Ridgeback

Het ontstaan en de betekenis van de Sinus dermoïde.

De Rhodesian Ridgeback is een hondenras waarvan de oorsprong teruggaat naar het einde van de 19^e eeuw, het is ontstaan uit een kruising van de inheemse hottentothond met verschillende Europese rassen meegebracht door de eerste kolonisten in de Kaapkolonie.

De standaard van het ras werd opgesteld bij de oprichting van de Rhodesian Ridgeback Club van Bulawayo in 1922. Het voornaamste kenmerk van het ras is, zoals de naam het zegt – een streep op de rug, gevormd in de vacht volgens de centrale lijn van de rug van de hond. De streep wordt gevormd door haar dat in de tegenovergestelde richting groeit van de rest van de vacht.

De fokkers van Ridgebacks kennen goed de afwijking die in het ras voorkomt, de Ridgeback ‘cyste’ of met de wetenschappelijke term de sinus dermoide (dermoid – wat voorkomt van de huid, sinus – een holte of kanaal).

Sinussen dermoïde zijn vernauwingen lijkend op kanaaltjes, zij worden veroorzaakt door een defect in de huid. Zij beginnen aan het huidoppervlak en dringen verder door tot in de spieren en soms tot in het ruggenmerg. Zij bevinden zich op de centrale lijn van de nek en het kruis, d.i. vooraan of achteraan het gedeelte dat ingenomen wordt door de ridge.

Dit is de enige erfelijke afwijking die in het ras regelmatig voorkomt. Erfelijk betekent dat deze fout al voor de geboorte gevormd werd. Wanneer we het bekijken als een afwijking bij de hondenfamilie in haar geheel, kunnen we zeggen dat deze zelden voorkomt bij andere rassen dan de Ridgeback of de kruisingen daarvan. Het moet dus wel degelijk een erfelijke afwijking zijn die wijd verspreid is in de bloedlijnen van het ras, een gevolg van het aanvankelijk selectief fokken met de oorspronkelijke stam waarvan de huidige Ridgebacks afstammen. Het gevolg van deze afwijking op het ras kennen we niet, het aantal door sinus dermoïde aangetaste pups in een nest zijn onvoldoende geregistreerd om er statistische gegevens van te kunnen hebben. Eigenlijk wordt het bestaan van pups met sinus dermoïde in een nest van een fokker wat verzwegen, de meeste fokkers aanzien het een beetje als een schandvlek voor de teven en reuen wiens kroost een sinus dermoïde vertoont.

Op dit punt kan ik zeggen dat met de huidige situatie van fokken met uitstekende reuen en teven, geen enkele fokker zonder een testprogramma de zekerheid heeft dat zijn bloedlijn vrij is van erfelijke sinus dermoïde (deze erfelijke aspecten worden in het 2^de deel van dit artikel besproken). Iedere gekochte Ridgeback is dus potentiële drager van dit euvel.

De vorming van de sinus dermoïde

Om te kunnen begrijpen hoe de sinus dermoïde gevormd wordt, moeten we enig idee hebben hoe het embryo zich ontwikkelt vanaf een bevrucht eicel in de baarmoeder van de teef. De sinus dermoïd is een erfelijke afwijking ontstaan uit een defect in de ontwikkeling van het embryo van de pup.

Een bevrucht ei resulterend uit een geslaagde dekking is een enkelvoudige cel. Vanaf deze cel wordt in 63 dagen een pup gevormd bestaande uit miljoenen speciale cellen die de organen en weefsels vormen.

Dit proces gebeurt door de snelle aangroei van het aantal cellen door celdeling. Het bevruchte ei (een enkelvoudige cel) verdeelt zich in 2 cellen en achtereenvolgens wordt telkens het celaantal verdubbeld zodat het aantal vlug verhoogt. In de tien op elkaar volgende delingen worden 1042 cellen geproduceerd, dit betekent dus dat het totale aantal cellen snel aanzienlijk wordt.

Het volgende stadium is de ordening van de celmassa die geproduceerd wordt om een pup te vormen. Dit ordeningsproces, gedurende de eerste drie weken van de dracht, noemt men embryonale ontwikkeling. Wanneer het embryo volledig ontwikkeld is, ontstaat er een echte miniatuurpup en wordt hij foetus genoemd. Tijdens de volgende zes weken van de dracht gaat de foetus verder groeien tot hij de normale geboorteafmetingen krijgt. Sinus dermoide ontstaat door een afwijking in de ontwikkeling van het embryo. De celdeling doet een sferische celmassa ontstaan. De buitenste laag van deze cellen wordt eventueel de huid van de pup. Een ander lichaamsdeel ontwikkelt zich ook uit de buitenste cellaag. Dit zijn de hersenen en het ruggenmerg dat van het hoofd tot het einde van de staart loopt. Het probleem is nu – hoe ontstaan uit die buitenste cellaag dan de hersenen en het ruggenmerg?

Dit gebeurt door de vorming van een lange gleuf over het halve oppervlak van de sferische celmassa. De gleuf wordt dieper en de buitenste einden sluiten zich zodat er een structuur ontstaat gelijkend op een kanaaltje. Deze ‘kanaalstructuur’ die later hersenen en ruggenmerg wordt, zakt dieper onder de bovenlaag en raakt ervan los.

Sinussen dermoïde ontstaan wanneer kleine delen van de hechting tussen de buitenste cellaag (de huid) en de buisstructuur (wat later hersenen en ruggenmerg worden) overblijven.

Deze afwijking in de scheiding van embryonale weefsels vind je bij de pup terug als een kanaalachtige hechting die vertrekkend van de huid op de middenlijn van de rug naar dieper gelegen weefsels gaat, soms tot aan het ruggenmerg.

De diepte van het “kanaal” in deze huidafwijking vormt het criterium voor de verdeling in 4 types van de sinus dermoide.

Types sinus dermoide

Type 1: gaat onder het huidoppervlak in het vet dat over de nekspieren ligt

Type 2: gaat door de nekspieren

Type 3: gaat tot de supraspinale gewrichtsbanden die over de wervels liggen

Type 4: gaat tot het ruggenmerg tussen de wervels door

Het belang van de sinus dermoïde

De nadelige gevolgen van een sinus dermoïde beperken zich niet alleen tot de zichtbare anatomische afwijking bij de getroffen honden, ook verwikkelingen kunnen optreden als gevolg van een infectie door bacteriën in deze sinus dermoïde.

Dit smalle huidkanaal dat van het huidoppervlak naar beneden gaat bezit ook alle normale huidstructuren, belangrijk zijn hier: haar, zweet en vetklieren.

De smalle centrale holte in de sinus dermoïde geraakt met de tijd gevuld met haar, huidsmeer en huidschilfers. Dit is een ideale omgeving waar bacteriën, normaal altijd aanwezig op de huid, naar hartenlust kunnen broeden. Zij geraken binnen langs de smalle opening waar de sinus dermoïde aan de huid vasthangt.

De opgehoopte huidafscheiding ondergaat een rottingsproces, de huidbarrière van de sinuswand breekt af en bacteriën tasten de weefsels diep onder het huidoppervlak aan. Hierdoor ontstaan dan abcessen die dikwijls openbarsten en uitlopen zoals een chronisch etterende wonde.

Dergelijke complicaties vergen dikwijls een chirurgische en medische behandeling en in sommige gevallen reageert een geïnfecteerde sinus niet altijd op de behandeling.

Wanneer bij de hond een sinus dermoide vastgesteld wordt nog voor hij geïnfecteerd geraakt, kan hij door een ingreep gemakkelijk verwijderd worden en treden er praktisch geen verdere complicaties meer op. In de meeste gevallen echter weten de hondeneigenaars niet dat er sinus is en dan treedt infectie dikwijls op. Bijgevolg moeten de eigenaars behandeling door dierenarts bekomen om deze droevige complicaties te vermijden. Dit kan de eigenaar of de fokker geld kosten wanneer uitkomt dat een hond met verborgen gebreken verkocht werd.

Diagnose van de sinus dermoide

Bij de pup kan men een sinus op de volgende manier ontdekken: neem de huid vast in een lange platte plooi langs de bovenste middellijn in de streek waar sinus dermoïden voorkomen (d.i. voor en achter de ridge). Trek de huid naar boven met een hand, neem tussen duim en wijsvinger van de andere hand de huid vast en schuif naar achter en naar voor, de gevonden sinus voelt aan als een koordje tussen twee huidlagen.

Door de huidplooi naar boven te trekken worden de weefsels uitgerekt en wordt de sinus dermoide strak gespannen tussen de hechting in de bovenste middellijn en de hechting in de onderste spieren. Een kleine porie als een opening in de huid waaruit wat haar komt kijken is dan gewoonlijk te zien. Dit is de opening van de sinus dermoide aan het huidoppervlak. Hoe ouder de pup, hoe dikker de sinus is en hoe beter men die kan herkennen.

Men moet er zich wel van bewust zijn dat een sinus dermoide niet altijd zo gemakkelijk te erkennen is als het eruit ziet in de beschrijving. Als men hem niet vindt, kan hij jaren slapen tot hij begint te infecteren. In geval van twijfel, raadpleeg liever een dierenarts.

‘Dermoïd sinus (huidfistel) bij de Rhodesian Ridgeback’ (uit de South African Rhodesian Ridgeback Club, Ridgeback Review)

Een fotoreeks van een reguliere DS-operatie bij een pup van 6 weken oud. Met dank aan Nathascha den Herder en RRCN.

Kennelhoest

Er zijn verschillende types kennelhoest maar er zijn twee variëteiten – Para-influenza 3 en Bordetella Bronchiseptica Bacteria – die het meest voorkomen en waarvoor vaccins werden ontworpen. Bij de Bordetella Bronchiseptica wordt het vaccin toegediend onder de vorm van neusdruppels en tenminste vijf dagen voor de aankomst in het hondenpension, kennelhoest is heel erg besmettelijk. De symptomen zijn sterk verschillend in intensiteit en zijn: schrapende droge hoest, gezwollen klieren en soms ophoesten van wit schuim of fluimen. De behandeling bestaat in een reeks antibiotica en hoestmiddelen. Een regelmatige vaccinatie kan uw hond beschermen tegen infectie. Vraag raad aan uw dierenarts

Eerste hulp

Beten: een hond kan door een andere hond gebeten worden tijdens een gevecht of een heftig spel van twee hevige jonge honden. Soms kan een hond zelfs gebeten worden door een rat. Het best de kwetsuur goed ontsmetten met een antiseptisch middel om verdere infectie te voorkomen. In zeldzame gevallen kan een hond door een slang gebeten worden, hou hem dan stil en roep onmiddellijk de dierenarts.

Brandwonden: een hond kan zich verbranden aan een elektrisch vuur, gebruik daarom een haardscherm. Meer gebruikelijk zijn brandwonden veroorzaakt door kokend water van een pot of ketel. Spoel de getroffen plaats overvloedig met koud water want zijn vacht houdt de warmte vast. Indien mogelijk de plek scheren want er kunnen blaren ontstaan die na enkele dagen een open wonde vormen. In ernstige gevallen kan het haar zelfs niet teruggroeien. Bij een zwaar letsel de hond kalm houden en onmiddellijk de dierenarts roepen.

Bevanging door hitte: niettegenstaande verschillende waarschuwingen laten veel hondeneigenaars hun dier achter in een oververhitte auto met een hitteberoerte als gevolg. De auto in de schaduw zetten met alle ramen open is niet voldoende. Honden hebben een pelsmantel en raken gemakkelijk oververhit. Het kan ook gebeuren wanneer onze vriend te lang in de zon blijft liggen, vooral met een zwak hart en overgewicht. Tekenen van een hitteberoerte zijn een snelle ademhaling, onrustig zijn en eventueel flauwvallen. De temperatuur van de hond moet zo vlug mogelijk omlaag – met alle beschikbare middelen. Het beste is de hond nat te maken met koud water, vooral rond de nek. Geef hem een beetje water te drinken en vraag verder raad aan de dierenarts.

Maagtorsie: de meeste rassen met een diepe borst zijn hiervoor gevoelig. De maag blaast op als een ballon en de dood kan vlug intreden. Het is van levensbelang zo vlug mogelijk een dierenarts te vinden anders wordt het fataal.